Son, 18 juni 2025

Aan: Fractievoorzitters van de Sonse gemeenteraad

Onderwerp: ‘Ontwikkelvisie Breeakker Noord’

 

Geachte raadsleden,

Als bewoners van de wijk Breeakker Noord zijn we zeer bezorgd over de plannen van de lokale overheid om deze wijk te ‘verdichten’ en daarvoor huizen te slopen. Teleurstellend is het gebrek aan informatie, waardoor we al veel te lang in het ongewisse verkeren. Verdichting van de wijk door middel van hoogbouw lijkt immers het uiteindelijke doel. Om dit plan te maskeren en daarmee mogelijke protesten te voorkomen, wordt ons op stuitende wijze een aantal nauwelijks relevante voordelen gepresenteerd. Dorpser en groen wonen, meer sociale cohesie, versterking van de natuurlijke leefomgeving en prettig oud worden in je eigen buurt zijn leuzen waarmee men ons een andere mindset wil aanpraten. Dit gaat echt te ver. We vragen ons dan ook af of u wel op de juiste wijze bent geïnformeerd over de noodzaak tot realisatie van dit project en de daarmee gepaard gaande problemen. Een project als het onderhavige vereist nauw contact tussen tussen de gemeente en de bewoners. Dat heeft nauwelijks plaatsgevonden. Nergens is het gebrek aan interactie zo duidelijk geworden als tijdens de raadsvergaderingen van 31 oktober en 28 november jl. Nadat enkele bewoners de gelegenheid werd geboden om op de ‘ontwikkelvisie’ van de gemeente te reageren, namen u en de verantwoordelijke wethouder hun bijdragen beleefd voor kennisgeving aan en werd teruggekeerd tot ‘de orde van de dag’ om de voortgang van het project als hamerstuk te fiatteren.

 

Geschiedenis

Kenmerkend voor de noordelijke Breeakker, een wijk die in de jaren zestig van de vorige eeuw door Philips werd gerealiseerd, is de mooie balans tussen de bebouwing en het vele groen. Het is een oase van rust in onze hectische wereld. De Lupinelaan vormt de as van de wijk en is qua uitstraling representatief voor de buurt. Het is een mooie allee met ruime grasvelden, grote partijen rododendrons en bomen die op weg zijn een monumentale status te bereiken. Geen trottoirs maar wandelpaden. Tuinen met veel bomen en nauwelijks autoverkeer. De huizen zijn goed onderhouden. De infrastructuur is op orde. Er is een glasvezelnetwerk aangelegd, het secundaire rioolnet heeft een opknapbeurt (inwendige plastificering) ondergaan en er is een onderhoudsplan voor de bomen. Tweemaal heeft er een ingrijpende renovatie van de woningen plaatsgevonden.

In 1991 zijn vrijwel alle kozijnen en deuren vervangen door onderhoudsvrije aluminium uitvoeringen en voorzien van isolatieglas. De puien van huiskamers en keukens werden in hun geheel vernieuwd. Keukenmeubilair en badkamers werden gemoderniseerd.

In 2018 vond een tweede renovatie plaatsgevonden, voornamelijk gericht op een verdere verbetering van het binnenklimaat en verlaging van het brandstofverbruik. Op veel plaatsen kwam extra isolatiemateriaal. Daken werden vernieuwd en daarbij voorzien van een 20 cm dikke isolerende schuimlaag. Dakraampjes werden vervangen door grote Velux dakvensters en er kwam een luchtverversingsinstallatie. De bijlage bevat een overzicht van alle verbeteringen.

 

Uitbreiden of verdichten

Lege plekken binnen de bebouwde kom van Son worden thans opgevuld. Het zijn waardevolle doch marginale bijdragen ter verkleining van de woningnood. Op regionaal niveau hebben 21 gemeenten in Zuidoost-Brabant afgesproken dat er tot 2031 ruim 45.000 nieuwe woningen zullen worden gebouwd. Door de enorme uitbreidingsplannen van ASML is dit aantal via de zogenoemde Beethovendeal nog eens verhoogd tot 62.000. De Rabobank en bouwdochter BPD steken een miljard euro in woningbouw voor de Brainportregio. Landelijk gezien moet er ook nog eens woonruimte worden gecreëerd voor migranten. Dat zijn er meer dan 100.000 per jaar.

Ook het bedrijfsleven snakt naar ruimte. Zo vraagt ASML een oppervlakte van 70 voetbalvelden voor een nieuw te bouwen campus en bereidt de gemeente Nuenen zich voor op de bouw van een megalomane goederenloods met een oppervlakte van maar liefst dertig hectare.

Waarom deze getallen? Omdat er voor al deze grootschalige projecten oplossingen zullen worden gevonden en daartoe geen of nauwelijks huizen hoeven te worden gesloopt, uitgezonderd oude woningen die het opknappen niet waard zijn. Waarom moet dan uitgerekend een relatief klein en goed onderhouden huizenbestand in een fraaie omgeving worden afgebroken? Het antwoord laat zich raden. Omdat de ‘Wet voorkeursrecht gemeenten’ (bedoeld om grondspeculaties tegen te gaan) de gemeente in staat stelt om zonder juridisch gedoe en zonder overleg met de huidige bewoners te kunnen voldoen aan haar verplichting om bij te dragen aan de totstandkoming van meer woonruimte. Met dit wetje is sloop van de wijk gelegitimeerd en kunnen kwalitatief uitstekende huizen worden vervangen door hoogbouw.

Een probleem is voorts de situering van die hoogbouw. Flatgebouwen vereisen ruimte en kunnen niet zomaar worden ingeklemd tussen laagbouw. Anders wordt het stedenbouwkundig gezien een rommel. Die ruimte is wel te vinden langs het kanaal in Son. Het is overigens navrant te moeten vaststellen dat een paar honderd meter ten noorden van de Breeakker, langs de Planetenlaan, nog vele hectares ‘open’ liggen. Het is een uitstekend gebied voor zowel hoog- als laagbouw. Maar daar is een andere gemeente de baas.

 

Klimaateisen

De bouw- en vastgoedsector staat voor een zware klimaatopgave. De uitstoot van broeikasgassen als CO2 moet flink omlaag. Dat is afgesproken in het Verdrag van Parijs. Een van de voorwaarden is dat we stoppen met het slopen van gebouwen die bouwkundig nog lang niet versleten zijn en die met fatsoenlijk onderhoud nog voor onbepaalde tijd meekunnen. Soms worden sloop en nieuwbouw verdedigd vanuit de wens tot verdichting of diversificatie. Dat getuigt van een creatieve luiheid die in een tijd van klimaatcrisis niet meer past. Zonder drastische verandering is het complete CO2-budget van de bouwsector in Nederland binnen enkele jaren op. Het primaat ligt bij behoud en renovatie van bestaande gebouwen.

 

Toekomstscenario’s

De gemeente schetst drie scenario’s voor de toekomst van de wijk. Het eerste scenario, ‘een vergrijzende buurt’, waarbij alles blijft zoals het is, zou onwenselijk zijn. Dat leidt tot stilstand in de sociale ontwikkeling en achteruitgang van zowel het vastgoed als openbare ruimte, zo wordt beweerd. Oud en jong wonen evenwel naar hun zin. Een aantal huizen dat met verhuizing of het overlijden van ouderen is vrijgekomen, wordt inmiddels bewoond door jongeren. Van achteruitgang van het vastgoed is op geen sprake. Het woningbestand is uitstekend onderhouden en heeft door ingrijpende renovaties een substantiële waardevermeerdering ondergaan.

Het tweede scenario, ‘een zorgzame en levensloop bestendige buurt’, gaat uit van het behoud van structuren, maar met verdichting. Door nieuwe woningen toe te voegen zou meer dynamiek en doorstroming in de wijk ontstaan. Een onlangs gehouden enquête laat echter zien dat 88% van de huidige huurders niet wil verhuizen.

Het derde scenario ‘nieuwe diversiteit in een klimaatadaptieve zorgzame buurt’ voorziet in een gedeeltelijke sloop van bestaande woningen om ruimte te maken voor hogere dichtheden en nieuwe woonvormen. Dit scenario zou de meeste mogelijkheden bieden voor verduurzaming en vergroening. Het verdichten is hier ingebed in fraaie, doch niet opportuun zijnde argumenten. Hoogbouw draagt geenszins bij aan het dorpse karakter van een buurt en - voor wat de Breeakker betreft - evenmin aan bevordering van de sociale cohesie. Bijpraten met de buren tijdens het grasmaaien biedt meer binding dan een toevallige ontmoeting in het betonnen trappenhuis van een flatgebouw. En waar slaat het vergroenen in hemelsnaam op. Bekijk de foto’s!

 

Prettig oud worden in je eigen buurt

Voor sommige oudere mensen is de vraag naar een kleinere woning een rationele keuze. Maar veel ouderen maken die keuze niet. Uit een aantal door KBO-Brabant in 2024 gehouden bewustwordingsbijeenkomsten voor ouderen lieten de deelnemers massaal weten niet te willen vertrekken. Laat de senioren mede bepalen wat ze nodig hebben om in hun vertrouwde omgeving te kunnen blijven wonen. Beter dan de bestuurders weten zij welke behoeften zijn vereist. Het is ook nog niet zolang geleden dat de overheid een beleid volgde, gericht op een zo lang mogelijke verblijf van ouderen in hun huidige woning. Dat levert steeds minder problemen op, dit gezien de toenemende beschikbaarheid van trapliften, smart phones, alarmsystemen en dergelijke.

 

Te groot of te klein

Te groot of te klein wonen zijn subjectieve begrippen. Er zijn ongetwijfeld mensen op zoek naar een kleinere woning of daartoe wegens lichamelijke ongemakken genoodzaakt. Daarentegen kijken anderen weer uit naar een grotere of fraaier gelegen woning omdat die hen meer woongenot verschaft. Veel huurders hebben zich ooit laten inschrijven om na jaren wachten een woning in een aantrekkelijke buurt zoals de Breeakker Noord te kunnen betrekken. Dit met het voornemen om er niet meer weg te gaan omdat ze er met veel affiniteit voor de groene omgeving hun definitieve bestemming hebben gevonden. Ze hebben vaak kostbare veranderingen aangebracht om de woning aantrekkelijker en levensloopbestendig te maken. Dit kan men mensen niet zomaar afnemen. Te groot wonen mag ook nimmer als rechtvaardiging worden gebruikt om mensen te dwingen een kleinere woning te aanvaarden. Het blijft hooguit een aanbeveling.

 

Financiële aspecten

Het Woonbedrijf heeft de huizen in de Breeakker altijd up to date gehouden. Er zijn tienduizenden euro’s per woning aan renovaties uitgegeven. De sloop van een reeks kwalitatief hoogwaardige huizen betekent een vele miljoenen omvattende kapitaalvernietiging. De getroffen bewoners zullen elders, tijdelijk dan wel definitief, moeten worden ondergebracht. Verhuis- en inrichtingskosten komen voor rekening van de gemeente. Blijft de vraag op welke wijze tegemoet wordt gekomen in de kosten die huurders hebben gemaakt om hun huidige woning te verbeteren. Denk aan uitbouw van de huiskamer, betimmering van de zolder, inrichting van de tuin, plaatsing van een serre, carport, dakkapel, extra toilet of zonwering. Afgezien van bewoners die straks willen doorstromen naar een appartement in de geplande hoogbouw, zal aan huurders die uit huis worden gezet een gelijkwaardige woning moeten worden aangeboden. Huiseigenaren die hoogbouw voor de deur krijgen, zien de marktwaarde van hun woning dalen en zullen planschade opvoeren.

 

Ten slotte

Nederland kampt met een groot gebrek aan woonruimte, maar het gaat wel erg ver als mensen voor een bijdrage aan de oplossing van het probleem van huis en haard worden verdreven, zeg maar uit huis worden gezet. Door een opeenstapeling van beleidskeuzes, te beginnen bij de liberalisering van de woningmarkt, is diezelfde overheid mede verantwoordelijk voor een tekort aan woonruimte. Natuurlijk dient dat tekort te worden bestreden, op creatieve wijze en het liefst op basis van overleg op agglomeratie-niveau. Niet door gebruik te maken van een wet die hiervoor niet bedoeld is. Realisatie van het huidige plan leidt tot het verlies van een schitterende woonwijk en ontreddering bij de betrokken bewoners. Een bestaand huis is niet alleen het meest duurzame huis, doch bovenal de belangrijkste plek in iemands leven.